Stanovali su u istom haustoru godinama, i onda jednog dana, iznenada, planula je ljubav. Zvuči kao početak neke urbane bajke, a nije. To je stvarna priča o privatnom i profesionalnom životnom partnerstvu dvoje super-kul, super-interesantnih i super-darovitih ljudi: Damiru Ibrahimoviću i Jasmili Žbanić.
U ovoj “jednačini s dvije nepoznate,” o Jasmili se u javnosti ponešto i zna – da je mila, ali i žestoka na jeziku; i da je beskompromisna, hrabra rediteljica. O Damiru javnost zna vrlo malo, ili ništa. Damir je Jasmilin muž, direktor i producent filmske produkcije “Deblokada”, u kojoj su nastali veliki Jasmilini filmovi.
Piše: Haris Pašović
Uvijek nenametljiv i autentičan
“Poznajem vrlo malo ljudi koji su toliko skromni i tihi kao što je Damir. To je čovjek koji u svom nastupu nema baš ni zrno agresije; koji je opušten, koncentrisan i duhovit uvijek i jednako, i mogao bi, serbes, biti model za statue Buddhe u hramovima širom Azije.
Ovaj mir ne bi smio zavarati – iza njega je oštroumni i brzi samuraj. Tako ja doživljavam Damira, jednog od najboljih i najzanimljivijih ljudi koje poznajem.
Damir je svojim radom i životnim stilom dokazao da ne moraš da „iskačeš iz paštete“ da bi bio uspješan. Iako je prisutan na filmskim festivalima i drugim profesionalnim skupovima, on je svuda i uvijek nenametljiv i autentičan.
Takav stil ga čini pristupačnim samo za ozbiljne ljude i savršen je način da odbije budale, kojih u filmskoj industriji ima i više nego u drugim poslovima. U poslu je, jednostavno, perfektan. Pouzdan, efikasan i mudar, govori Pašović.
Filmovi koje je Damir producirao, u većini slučajeva, imali su teške teme. Istraživanja tih tema otkrivala su ogromne ljudske drame. Ponekad nepodnošljive. Prvi dokumentarni film koji je producirao bio je „Crvene gumene čizmice“ u režiji Jasmile Žbanić.
To je film o majci koja zajedno s istražiteljima obilazi masovne grobnice i traži ostatke dvoje svoje djece, od kojih je jedno nosilo crvene gumene čizmice. Bio je to prvi od nekoliko filmova koje je Damir producirao, a čija tema su posljedice rata.
Tako je bilo i u filmu „Slike sa ugla“ u kojom Jasmila snima kako je rat prisutan u ljudima godinama nakon kraja rata. To je film o njihovoj komšinici Biljani, koja je bila ranjena u Sarajevu, 1992., a fotograf ju je fotografisao više od 20 puta teško ranjenu na pločniku, ne pomogavši joj. Njegova fotografija je poslije dobila nagradu na velikom svjetskom fotografskom takmičenju.
Bez medijske pompe
Uslijedio je višegodišnji rad na filmu „Grbavica.“ Jasmila i Damir su otvorili temu koja je bila veliki tabu u Bosni i Hercegovini nakon rata: život žena žrtava silovanja u ratu. Njih dvoje su obavili desetke razgovora sa žrtvama, terapeutima, i djecom koju su silovane žene rađale.
Damir je učestvovao u svakom koraku ovog bolnog procesa. Kao posljedica ovog rada nastao je istinski veličanstven film „Grbavica.“ Niko nije mogao sanjati kako će taj film odjeknuti u Evropi. On je nastao iz Jasmilinog dubokog poriva da umjetnički govori o ovoj temi i Damirovog uznemirenja, razumijevanja teme i odlučnosti da Jasmilina umjetnička vizija postane igrani film.
Film je snimljen bez medijske pompe (tako je sa svim Damirovim filmovima) i nakon mnogo peripetija, „Grabavica“ je premijerno prikazana na Brelinskom međunarodnom filmskom festivalu – Berlinale, 2006. godine, i to poprilično kao autsajder.
Niskobudžetni film iz male, ratom razorene Bosne i Hercegovine, koji je režirala mlada žena, trebao se izboriti s velikim imenima iz velikih zemalja.
U konkurenciji je bilo 19 filmova, a samo jedan film je bio iz Istočne Evrope – „Grbavica!“ Damirov i Jasmilin film se takmičio s filmovima reditelja među kojima su bili svjetski klasici: Robert Altman (5 puta nominovan za Oscara); Sidney Lumet (6 puta nominovan za Oscara); Jafar Panahi (dobitnik Zlatnog Lava u Veneciji i Zlatne kamere u Cannesu) i Claude Chabrol, klasik francuskog novog vala.
U žiriju su bili veliki filmski umjetnici, predvođeni predsjednicom žirija, čuvenom glumicom Charlloteom Rampling i Januszom Kaminskyim, direktorom fotografije Spielbergovog filma „Schindlerova lista.“
Posljednjih godina, najveći dio vremena Damir je proveo pripremajući s Jasmilom „Quo vadis, Aida?“ Bio je to još jedno putovanje kroz užas ratnih stradanja, ovoga puta kroz genocid u Srebrenici. Neizbrojive su bile produkcijske prepreke u pripremi ovog filma. Od bolne emocije, do realizacije epskog projekta.
Od budžeta od nula KM, do finansijskih sredstava iz nekoliko evropskih zemalja. Od problema s lokacijama do filma u kojem učestvuje hiljade učesnika, a snima se ljeti na temperaturi od + 40 stepeni.
I onda, poslije svega, kada je trebalo da se tehnički završi film u fazi postprodukcije, a to je trebalo da se desi u tri zemlje: Njemačkoj, Poljskoj i Rumuniji – došla je Corona i zemlje su uvele karantine!
Damir i Jasmila, sa svojom ekipom, uspjeli su da sve to pobijede i da film ima svoju premijeru na Venecijanskom filmskom festivalu, gdje je bio ispraćen desetominutnim ovacijama!
Kada je film postao bh. kandidat za Oscara, ponovo produkcija nije imala nikakvih sredstava za skupu kampanju u Americi. I ponovo je trebao smisliti načine kako da film dođe do glasača Američke akademije za film. U konkurenciji su bila 93 odlična filma iz cijelog svijeta!
Kada je prije nekoliko dana objavljeno da je film nominovan među pet najboljih stranih filmova za ovogodišnjeg Oscara, svi smo bili presretni.
Naravno, potpuno neprimijećena je ostala činjenica da je tom nominacijom, zajedno s prethodnim ogromnim uspjesima i nominacijama za BAFTU, nagradu Britanske filmske akademije, Damir postao jedan od najboljih evropskih filmskih producenata!
Azra/ Haris Pašović
